Woensdag had ik een ontmoeting met veel moeders. Ze zaten voor me in de banken in de Pniëlkerk. Er was de jaarlijkse dienst voor gewas, arbeid en visserij. De middagdienst heeft een hoog kindergehalte. Dat betekent dat er veel kinderen komen en dat de dienst is afgestemd op hun niveau. Dat is nog niet zo eenvoudig, want het is niet de bedoeling dat het kinderachtig wordt. Maar daarover gaat het hier nu niet. Want ik schrijf deze stukjes i.v.m. de ontmoetingen met onze Wit-Russische vrienden. En daar herinnerde de ontmoeting met deze moeders me aan.
We komen op onze tochten door Belarus ook veel moeders tegen. Een moeder herinner ik me altijd als ik aan onze niet-geregistreerde Baptistenvrienden denk. Ze heet: Людмила. Loedmilla. De allereerste keer dat we Minsk bezochten werden we in haar huis uitgenodigd. Moeder van 7 kinderen. Toen nog allemaal veel jonger. Nu voor een groot deel ook moeders van kinderen. Het was op de 10de verdieping van een torenhoog flatgebouw. Een lugubere ingang tot de flat. En eenmaal door de deur stapten we in een zee van leven en gezelligheid. Warmte en liefde. Onbegrijpelijk in dat koude land. Tussen al die staalharde gezichten van mannen in uniformen. Uren wachten bij de grens. In een lange rij staan om een paar honderd gulden te wisselen. Uren wachten op een stempeltje van een beambte. We kregen er de griezels van. En nu: een gezin dat je als een warme deken omringde. Met elkaar praten was lastig, om niet te zeggen bijna onmogelijk. Een dochter die een paar woorden Engels sprak. De man des huizes wist raad. Er ging iemand achter de piano zitten en een ander pakte een viool, een zoontje zijn gebutste trompet en… we gingen zingen. Allerlei liederen met gelijke melodie in Russisch en Nederlands. En zo verstonden we elkaar toch.
Ludmilla. Ik heb haar nog vaak ontmoet. Met haar kinderen hebben we wat meer contact gekregen. Een aantal van de dochters kwam naar Nederland. Maar haar beeltenis blijft je dan bij. De typische dracht: lange rokken en altijd een hoofddoek. En ik heb ook vaak haar evenbeeld gezien in de vele moeders die we sindsdien hebben ontmoet. Een van die moeders heb ik nooit ontmoet. Alleen maar over haar gelezen. Lydia was haar naam. Haar man was predikant onder het communisme. In 193 werd hij door de KGB geëxecuteerd. Jaren later was ze een van de initiatiefneemster van de Verwantenraad. De Verwantenraad was actief in de verdediging en verzorging van de christengevangenen en hun gezinnen. Lydia coördineerde de materiële zorg voor de gezinnen van de gevangenen om het geloof. Om deze activiteiten werd Lydia Vins op 64-jarige leeftijd op beschuldiging van het verspreiden van laster tegen de Sowjetstaat veroordeeld tot drie jaar strafkamp. Ondanks haar zwakke gezondheidstoestand overleefde zij deze kampperiode en zette met andere vrouwen het werk voort.
Ze was ook de moeder van Georgi Vins. Een predikant die leiding gaf aan de Baptistengemeenten ten tijde van het Communisme. „Er is geen grotere schat dan Christus. Dit voel je des te beter wanneer ze Hem van je willen afnemen en ze je verbieden deze rijkdom aan anderen te verkondigen. Want alle mensen hebben Christus nodig!” Zo schreef hij in een rondzendbrief aan de baptistengemeenten.
Uit de verhalen van zijn ouders wist hij dat zijn opa Jacob Vins voorganger was van de baptistengemeente in Samara en daarom werd gearresteerd. Zijn vader Peter diende als prediker de gemeente van Blagoveschenk. Begin jaren dertig koos de Unie van Baptisten in het Verre Oosten hem tot voorzitter. Voor de communistische machthebbers gold Peter als een gevaarlijk mens. Driemaal werd hij gearresteerd en uiteindelijk geëxecuteerd.
Ook Georgi ontkwam niet aan vervolging en arrestatie. Zijn tweede arrestatie, in 1974, trok internationaal veel aandacht. Dankzij de vele brieven die Georgi’s moeder Lydia naar het buitenland schreef, pleitten vooraanstaande leiders uit de internationale gemeenschap voor een eerlijk proces en –later– voor zijn vrijlating. De bekende dissident Andrej Sacharow schreef een brief aan de Wereldraad van Kerken, die tot op dat moment nauwelijks had geprotesteerd tegen de vervolging in ons land. De secretaris-generaal van de Wereldraad liet Moskou weten verontrust te zijn over het lot van ds. Vins. Georgi werd het symbool van de lijdende kerk, een rol waarin hij zich niet echt gelukkig voelde. „Ik ben een van de miljoenen die het kruis moeten dragen. Er zijn er die het zoveel zwaarder hebben. Christus maakt mijn last licht”, schreef hij eens.
Alle protesten mochten niet baten. Onvergetelijk is de laatste week van januari 1975. In Kiev werd het proces tegen ds. Vins gehouden. Een oneerlijk proces, waarin hij werd veroordeeld tot vijf jaar strafkamp en vijf jaar verbanning. Na de uitspraak van de rechter reageerde de predikant met: „Amen, de naam van Christus zij geprezen”. Toen de aanwezige atheïsten in een bulderend gelach uitbarstten, sprong zijn dochtertje Natasja op een stoel en riep: „Papa, de kerk zal niet sterven, net zo min als de liefde van Christus. Met Hem bent u in de gevangenis toch vrij”. De leden van de gemeente zongen hem toe, toen hij in de boevenwagen werd afgevoerd.
Wat is dat geweest voor de vrouw en moeder van deze twee predikers. Wat een diep respect roept haar levensgang op. Ja, maar vooral leert het ons wat het geloof vermag. Door het geloof worden we geheel en al op Christus geworpen en vinden in Zijn lijden allerlei vertoosting zegt de Belijdenis ergens. Dat is waar me al die moeders aan deden denken.
En het riep de vraag bij me op: zouden ze zich nog bewust zijn van de bijzondere roeping en gave die ze van de Heere ontvangen hebben. Moeder zijn, dat is veel meer dan alle beroepen ter wereld. En dat mag nu iedere God-vrezende vrouw zijn. Een moeder in Israël. Een moeder voor kinderen. Ook voor kinderen die zo’n moeder niet hebben. Eén die hen vertelt van de Heere en Zijn dienst. En dan mag het allerbelangrijkste in het leven worden meegegeven.
Gehoorzaam leven 